Тема: Час. Тепер уж на певно николи ся не спізню

Варвара все і всяди ся спізняла. Не помагало штоденне постановліня, же заран на певно уж буде інакше, же стане піл годины скорше і на тот раз уж буде на час. Варка спізняла ся все, незалежні од того, ци мала деси быти на сему рано, ци девяту вечером.  Єй приятеле уж до того привыкли і смотрили на тото през пальці, денекотры ішы робили собі з того смішкы, але уж рідко і добродушні. Знане было повіджыня: „Коли Варка буде даде на час, то уж хыбаль буде конец світа”. Але приятеле, то приятеле, все смотрят на тебе інакше, як то ся бесідує „през пальці”. Гірше справа выглядала з тыма, котры єй не знали. Варка спізняла ся до школы, потім на занятя на студиях, а тепер до роботы. В школі, де вшыткы вшыткых знали, учытеле примыкали на тото око, знали, же Варуся буде в школі, лем же не на осму, як вшыткы, але на пятнадцет по осмій, або піл девятой. Помагало тото, же дівча барз добрі ся вчыло, гарді співало і было все веселе і усміхнене. Потім на університеті тіж якоси повело ся ій переслизнути з тым вічным академіцкым квадрансом, навет треба повісти веце, скінчыла студия з выріжніньом. Кус гірше было з роботом, Baрвара все, зачынаючы роботу, не могла ся єй нахвалити, але потім дост скоро вказувало ся, же зас глядат даякого занятя. Тото єй вічне спізняня было причыном того, же мусіла часто зміняти роботу.

По перше Варка любила спати, николи не могла рано стати так, як собі тото задумала. На помагало наставляня трьох зыґарків, ци телефонуваня приятелькы, ничого не чула. Коли мала до роботы на осму годину, наставляла буджыня уж на шесту, але што з того, коли і так будила ся за десят, або за пятнадцет осма, пак на скоро ся облікала і летіла на пристанок, жебы іщы встiгнути на автобус. Так само справа передставляла ся з каждом єдном стрічом, Варка все лишала си дуже часу на пришыкуваня ся, а і так на сам конец з ничым не могла встiгнути, прилітувала на умовлены стрічы з мокрыма волосами, криво запятом блюзком, а часом навет в капцях.

Нихто не думал, же дашто може єй змінити, аж до хвилі, коли Варвара умовила ся на рандку з Матвійом, хлопчыском, котрий подабал ся ій уж од основной школы. През цілий тыжден Варка ходила як зачарувана, о ничым інчым не бесідувала, лем о тым, як ся облече на стрічу, о чым будут бесідувати, але тіж о тым, же абсолютні не може ся спізнити, бо Матвій того барз не любит. Коли надышол тот ден, Варка уж од полудня была порыхтувана, вышла двадцет минут перед часом, вынятково не спізнила ся на автобус і задоволена іхала до міста. Але не повело ій ся доіхати на час, хоц на тот раз не была то єй вина, насамперед зопсул ся автобус, треба было ждати, аж приіхат другій, пак вказало ся, же през праві піл годины не могли переіхати дорогом, бо звернула ся на ній тягарівка з деревом і треба было тото вшытко попрятати, а іщы на сам конец, коли доіхала на місце і уж была спізнена веце як десят минут, вломил ся ій запяток в черевіку. На місце прилетіла червена, змучена і пелехата, зачала ся тлумачыти, але Матвій нияк не хтіл єй слухати, повіл лем, же не має охоты стрічати ся з таком неодповідальном особом і же мал надію, же од часів основной школы Варка ся змінила!

Варвара долго не могла ся з тым погодити. Першы слова, якы повіла по повороті домів звучали: „Тепер уж на певно николи ся не спізню”. І хоц тяжко в тото увірити слова дотримує.

Як по лемківскы окрисляме час:

Час окрислят ся на традицийний спосіб – на основі годины з вказівкамі, а не електронной.

1. Полны годины:

перша

друга

третя

четверта

пята

шеста

сема

осма

девята

десята

єденадцета

дванадцета

2. Коли минутова вказівка находит ся медже полном годином а перед половином наступной:

минута, дві, три, пят, десят, єденадцет, пятнадцет, двадцет, двадцет дві, двадцет пят, двадцет девят по... першій, другій, третій, четвертій... семій... девятій.... єденадцетій, дванадцетій

3. Коли є половина наступной годины:

піл першой, піл другой, піл пятой, піл семой, піл дванадцетой

Увага: Часто при бесіді додає ся приназывникы „в” і „до”, нп.: в піл до першой, в піл до другой, в піл до семой, в піл до дванадцетой, што єст блудом, влияньом польского языка.

4. Коли минутова вказівка находит ся по половині годины, перед полном годином:

за двадцет, пятнадцет, єденадцет, сім перша, друга, третя, сема, дванадцета

5. Годину мож тіж окрисляти в однесіню до положыня минутовой вказівкы што до пілгодины:

за десят, пят... піл першой, другой...

пят, десят... по піл першой, другой...

Увага: По лемківскы не бесідує ся тринадцета, штырнадцета, двадцет перша ітд., бесідує ся перша, друга по полудны, девята вечером.

Часто пополняным блудом єст бесідуваня єденаста, дванаста година – є то полонізм – повинно ся бесідувати: єденадцета, дванадцета.

Ківко годин?

Перша година.

Буде коло другой.

Пункт третя.

Пят по четвертій.

Пятнадцет по пятій.

Піл семой.

За пятнадцет сема.

За десят осма.

Уж є полудне.

Є пілніч.

Стрітиме ся за піл годины.

То уж за пізно.

То іщы за скоро.

Ци Ваша година (Ваш зыґарок) ходит добрі?

Він/ она кус пізнит.

Він/ она переважні спішыт.

На стіні вісит великій зыґар.

Накрутте зыґарок і наставте дзвоніня на шесту.

або ... або

ани ... ани

барз давно

фурт, все, заєдно

хоц

заєдно, фурт

часом, даколи

часто

даколи, попередньо

попередній, давний

до тепер

хоц-коли

колиси, товды

даколи, колиси

на все, на вікы

нараз

на конец, в кінци

за недовго, внет

николи

од тепер

остатній

остатньо

потім, по

перед

минуле, минулий

будучніст, будучий

рідко

зараз, уж, юж, такой

теперішніст, теперішній

скоро

праві

зараз, дораз

найчастійше, переважні

Задачы:

I. Перевед на польскій язык поданы горі слова.

II. Выбер з тексту слова, котры звязаны сут з часом.

III. Напиш словами на традицийний спосіб поданы долов годины:

1:30

7:15

8:45

12:00

14:00

15:25

17:20

19:43

21:52

23:16

24:00