Тема: Петро і Ватра. Повторіня материялу – лексика
Павел Ксенич
Петро і Ватра
„Горы нашы, горы нашы, горы нашы Карпаты” – заспівал Петро і повідат: Іхаме на Ватру! Призрил єм ся на нього. Смотрю – сыза по личку тече, голос ся трясе, цілий якысий змінений. І хоц горы не нашы, ватра тіж уж іхня – думка в голові ся крутит – повісти-м того не годен. Петрусь бідненькій – сызы повтерай. Та певні, же іхаме! Та треба жыти, а не сызити! (Годен си хлопец дашто іщы зробити).
Толкли сме ся потягом през піл Польщы, а друге піл толкло ся з нами. Ани єм не знал як Лемківска Ватра медженародных притігат. То нич, же ногы болят, коли Петро щестливий. З каждым кільометром ясніл Пертусь і здорівший ся робил. А в Ґорлицях з того щестя праві на люди ся шмарил, цілувати.
Всядиль чути: Ватра, Лемківска Ватра. В Ждыни пристерало през дорогу завісили. При вході, при сцені – всядиль: Лемківска Ватра. Та, Петре, – дома сме. В себе!
Сіл єм си пред сценом, же на выступы буду смотрил. Сам єм си сіл, бо Петро стрітил знаєму, котрой не виділ долгы рокы і хотіл з ньом спокійні побесідувати. Та і пішли під пивопалатку. А я, як єм сіл, так єм пресідил цілий ден, а і вечер тіж. І так єм ся чудувал.
На початку то єм ся барже чудувал. А і окулярі єм втерал, бо си думам – злі виджу. Навет ближе єм підышол. А і люди єм ся зачал звідувати: Што гын є пописане? Та вшыткы повідают – Лемківска Ватра. Но нибы єм ся кус вспокоіл. Вернил єм на місце і уж єм ся так барз не чудувал. Бо то і година была пізна, і я по подорожи змучений.
На другій ден зачали ня уж єднак нервы брати. Бо повіджте сами – прикладово, купуєте си карту вступу на, дайме на то, фестіваль англицкой культуры, а они вам през два дни Бразилийчыків вказуют. Та бы сте ся не знервували?! Та до фраса! За што я платил? І то не є так, же вам повідят: Перепрашаме, же того-сього, же тамты не могли доіхати. Они вам вказуют Бразилийчыків, як Англиків! Та єм так сідил през два дни, єм ся в голову шкрябал, а в кінци єм си так кус міцнійше плеснул, і-м подумал: Та они з мене неусвідомленого і зацофаного роблят. А може іщы консервативного?! А бодай вас мало заднити! Вертайте мі моі пінязі! Хочете си робити фестіваль Бразилійчыків, то пиште о тым в оголошынях, а не циґанте люди Англиками. Не циганте, бо буде в суді справа.
Зобрал єм ся, же буду летіл до орґанізаторів, же циґанят і жебы мі грошы вернули. І як єм так летіл до орґанізаторів, то по дорозі мя якісе страшыло напало. Смотрю, та то якысий больфан, і хоче мі фану свойой спортивной групы продати. А повідам вам – мал тых фан тисячы. В правій кошени, в лівій кошени, в вышній кошени, в нижній кошени, за ухом, в руці єдній і другій. А не знам, ци і ґамбы си не побабрал (а так на ранті, то не знам, як то є можливе, же такы люде грішной землі ся тримают. Та преці, най лем західній вітер легіцько подує, а каждый больфан до синього неба сперхат і як аероплян суне на схід). „І туньо продам, і туньо продам” – та з єдной, та з другой страны мя заходит. Та мя задусит зараз – зараза єдна! А і дармово мі хоче продати. Миколай ся нашол! А ід бортаку! Та думаш, же што? Та я ціле жытя зо своіма тримал, а тепер мам ся як ты збабрати?!
І лечу дале. І уж єм праві долетіл, але нич єм долетіл, взріл єм Петра під пивопалатком, як сідил зо знаємом, котру познал на глонішній Ватрі. Як был щестливий і веселий! А як щестлива і весела была знаєма! І так єм ся втримал – Та треба жыти і ся бавити – гварит Петро. – Та ци-м годен! – Та преці тепер не будеме ся вертати. Та не час на тото.
І пішол єм догоры, до шатра, же буду спал. Під сцену уж єм ся не вертал. Бо то змеркати ся зачало, і кус змучений, а і по правді то не думал єм жебы Бразилійчыкы дашто нове вказали.
І як єм так ішол догоры, до шатра, взріл єм нове страшыло. Здолы ся мі виділо, якысе інче. Бо вісіло оно на столпі електричным і – здавало ся – як бы птахы діганяло. Підышол єм ближе, бо-м цєкавий был. Та виджу – зас больфан. Не сам тот, але самой той спортивной групы. І шмарят ся з фаном по тым столпі як бы сусідови з другого села штоси барз важне повісти хотіл. Та – думам – дурбаку єден! Та де на столп входиш, то злі ти на земли? Та боіш ся дачого? Та не гварили няньо, же з електриком неє жартів? Та як тя копне зараз! А, зрештом – махнул єм руком – роб як знаш!
Пішол єм спати. Лем єм ся добрі од середины заключыл, бо си думам – як приде дванадцета, як мя вшыткы тоты страшыла опадут!
І знате, же єм ся в ночи збудил. Ци то была дванадцета, ци котра, то не знам. Але чую, же хтоси атак на моє шатро припустил. Ватряны страшыла – думам. Зобрали ся вшыткы до купы, жебы мя мастями свойой спортивной групы побабрати і мі фану продати. І уж єм хотіл кричати, якысы заклятя на страшыла шмаряти, але чую – та то Петро зо знаємом, з котром ся познал під пивопалатком, але котру – як повідат – уж деси мусіл видіти. І Петро мі повідат, застараний барз – же знаєма мусит в нас спати, бо єй шатро заняте, або штоси такє – докладні єм не зрозуміл. А на дворі дойдж і студено ся зробило. Та заходте – повідам. Та што мате мерзнути. Та містя є дост. Бо то, знате, моє шатро пляново на три особы, але спокійні штыри входят. А іщы мішкы зозаду шмарити можна.
Но і сме ся поклали. Я єм ся одраз до стіны обернул, бо си думам – Петро може буде хотіл іщы зо знаємом побесідувати, не буду ім преці прешкаджал. А же єм ся за барз не розбатурил, то і єм вснул пильно.
І як єм вснул, так єм ся збудил. Але ся мі здає, же єм ся двараз будил. Першыраз – то ся мі здавало, як бы знаєма од нас втікала. Так власні, якоси потихіцькы і як бы перепрашаючы, же місце заняла. Хотіл єм ю затримати. Бо си думам – дойдж, заняте шатро. Та што ты, маленька! Та місця є дост. Та спий і буд здрава. Але не знам, ци я єм такій негнучий, ци она така прудка, дост же втекла. А я зас заснул.
Як єм ся третій, ци котрий раз збудил, то знаємой уж фактичні не было. Лем Перто си сідил во вході до шатра і якысий такій щестливий был. Але такій щестливий, як то – знате – як ся є щестливым, як си ся лежыт з руком під головом, а хтоси нас в пяту шкрябе. І тот щестливий Петро одвернул ся до мя, пізрил мі глубоко в очы і звідал ся: А ты-с направду нич не чул?
А я ся взріл в його очы, я пребуджений, і на мя ганьба велика зашла. Же єм не чул, коли тоты больфаны пришли, коли зо синього неба на нас попадали.
Але повідам ти, Петре, най си они перхают по своім синім, ци інчым раю, але – повідам ти – они вылетят з мойого краю.
Задачы:
I. Горі поданий текст є текстом до почытаня на вакациі, текстом до рефлексий.
dwa
osiemdziesiąt pięć
Grecja
góra
USA
niemiecki
paw
niedźwiedź
zając
żółw
dąb
wiąz
dzika róża
głóg
pierwiosnek
jaskier
zawilec
skrzyp
Andrzej
Grzegorz
Magdalena
Zofia
Barbara
ziemniaki
chleb
mięso
mleko
dzień dobry
IV. Перевед на польскій язык:
Серед карпатскых ікон з XVII столітя увагу притігат гідна група памятників з Сандецкого Бескыду. Особливо інтересуючы сут іконы з портретами донаторів і іконы з фундацийныма інскрипциями. Дозволяют они слідити розвитя церковной штукы, сут тіж свідоцтвом рівня (стану) культуры і аспіраций товдышньой сельской громадскости Сандецкого Бескыду. Інскрипциі, як правило, заміщаны сут уж од 20-тых років XVII столітя на іконах і офіруваных до церкви предметах і книгах, переказуют нам безпосередньо выповіди селян. Іх сміх свідчыт про приналежніст той громадскости радше до культуры західньой як східньой. Натоміст створены гев в першій половині XVII столітя іконы выказуют мінімальне влияня західньой традициі. Видно го аж од сороковых років XVII столітя, головні в орнаментыці, котрой взоры доходили в тым часі певні през Червену Русь.
VI. Перевед на лемківскій язык назвы рослин, памятай о одповідній до контексту речыня формі.
1. Ваньо побудувал хыжу зо (modrzew) дерева.
2. В Ганціній загороді роснут (róża, stokrotka) i (bez lilak).
3. Mаціцька серна схоронила ся під (jodła).
4. Ксандер назберал полний кошык (poziomki) i (borówek).
5. (kaczeniec, zawilec) i (pierwiosnek) то рослины, котры квитнут на яр.
VII. Напиш короткє оповіданя о своіх плянах на вакациі.