fot. O. Duć-Fajfer
fot. lemko.org
fot. J. Mazur

Тема: Чым квитне Лемковина?

 Temat: Czym kwitnie Łemkowyna?

 


 Петро Мурянка

Свербоузка


На беріжку корч свербоузкы. Давно уж минуло літо, коли рожевіла ся квитьом. Давно уж і листочкы з ней опали. Лем овочы, червены, пристілы, аж покорчены тримают ся голузок. Покля не надыйде чловек, не збере доєден і не вырече: „Добре вино з дикой ружы!”.

Посмутніє свербоузка. Та ци зато, же ій люде возмут овоч – красу? Або зато, же ю назвут диком?

Ніт, не зато. Буде ій смутно – пресмутно, же забыли єй правдиве мено – свербоузка.


  


Задача:

I. Чом свербоузка єст смутна?

II. Припомний собі, якы давны (лемківскы назвы рослин – дерев, квітя, зіля, корчів, зерен) знаш, а котры з давных назв остали заступлены інчыма (польскыма). Скорыстай з заміщеной долов лексикы.

 

Рослины:

дерева

акация                                                          akacja                        

береза                                                           brzoza

берест                                                           wiąz                                                  

бук                                                                 buk

верба                                                             wierzba

вільха                                                            olcha

вышня                                                           wiśnia

граб                                                               grab

груша                                                            grusza

дуб                                                                 dąb

каштан                                                          kasztan

клен                                                               klon

липа                                                               lipa

логыня                                                           głóg

оріх                                                                orzech

планка                                                            dzika jabłoń, grusza lub śliwa

сливка                                                             śliwa

смерек                                                            świerk

сосна                                                              sosna

тис                                                                  cis

трепета                                                           osika, topola  

черешня                                                         czereśnia       

шквірк                                                             modrzew

юдина                                                            jarzębina

яблін                                                              jabłoń

явір                                                                jawor

ялиця                                                             jodła

ясень                                                             jesion


буков                                                             orzeszki bukowe

голуз                                                              gałąź

жолуд                                                            żołądź

коріня                                                            korzenie

кукурузка                                                       szyszka

листок                                                            listek

лубок                                                             kora

пняк                                                               pień

шпылька                                                        szpilka, igła z drzewa iglastego

 

крякы/ корчы

без                                                                 biały bez

винничкы                                                       porzeczki

виноград                                                       winogrona

ґіґацкы/ клекацкы/ космачы                         agrest

жасмин                                                          jaśmin

калина                                                           kalina

лелияк                                                           bez lilak

лiщына                                                          leszczyna

лозина                                                           wiklina

малиняча                                                      krzewy malin

ожына, черничник                                         jeżyna

свербоузка                                                    dzika róża

тернина                                                         tarnina

хабзина                                                         czarny bez

черничі                                                          krzewy czernic

ядлівец                                                         jałowiec


квітя, зіля

бодак                                                             oset    

божа кровця                                                 dziurawiec

бурян                                                            chwast

васильок, міцне зіля                                    chaber, bławatek        

верес                                                             wrzos

ґеорґiнiя                                                        georginia       

диванна                                                         dziewanna

зозуля                                                            dziki storczyk, kukułka

ілка, хрястка                                                 skrzyp

iскорник, жолтняк                                         jaskier

квасниця                                                       szczaw

команиця                                                      dzika koniczyna        

конвалия                                                       konwalia        

конич                                                            koniczyna      

конопелька                                                   zawilec

коприва                                                         pokrzywa

кукіль                                                            kąkol

курідупка                                                       stokrotka

лелия                                                             lilia

лобода                                                           lebioda

лопух                                                             łopian 

лотат                                                             kaczeniec

май                                                                mlecz 

мак                                                                mak

мальва                                                          malwa            

нарциз                                                           narcyz

мати мачоха                                                 podbiał

мята                                                               mięta

незабудка                                                      niezapominajka                                

полын, чорнобиль                                        piołun

райник                                                           jaskółcze ziele          

ружа                                                              róża    

сонечник                                                       słonecznik

тулипан                                                         tulipan

фіялка                                                           fiołek

 

листок, платок                                             listek

пучок                                                            pąk, płatek

сіно                                                               siano

стебло                                                          źdźbło, łodyga

трава                                                             trawa


зерна

ґрыка, татарка                                              gryka

жыто                                                              żyto

коноплі                                                         konopie

кукуриця/ тендериця                                    kukurydza

лен                                                                 len

овес                                                               owies

оркіш                                                             orkisz

просо                                                             proso

пшенжыто                                                    pszenżyto

пшениця                                                       pszenica

ярец                                                              jęczmień

 

бадыля                                                           łodygi

натина                                                             nać

 


Як знаш іщы даякы назвы рослин по лемківскы, перешлий іх на адрес: kurslemkivskoho@wp.pl.

Jeśli znasz jakieś nie wymienione tu nazwy roślin po łemkowsku, prześlij je na adres: kurslemkivskoho@wp.pl.

 

 


Одповіди до задач з лекциі 22 і 23:
22

I. Присловникы з тексту:

ярю – часу

докола – місця

зелено, свіжо – способу

частійше – способу

тепло, сонечні – способу

прото – причыны

весело, радістно – способу

купом – способу

буйно – способу

радо – способу

рано, вечером – часу

всяди – місця

сліпо – способу

заєдно – способу

по свому – способу


II. лежал на бріху (як?)  долобріш

брала компері єден по другым, не перебераючы (якым способом?)  запоряд

зробил тото, бо был глупий (з якой причыны?)  зглупа

все бесідуєме в своім рідным языку (як?) – по свому

попереднього дня не был єм в школі (коли?)  вчера

постав тот дзбанок в тым місци (де?)  гев

зробил так прото, жебы докучыти (в якій ціли?) – назло

 

23

чудний – чуднійший, найчуднійший

мягко – мягше, наймягше

масний – маснійший, наймаснійший

планно – планнійше, найпланнійше

мілий – миліший, наймилійший

добрі – ліпше, найліпше

смутна – смутнійша, найсмутнійша

просто – простійше, найпростійше