Тема: ІІ одміна назывників. Придавникы – мужскій і середній рід
Temat: Deklinacja II rzeczowników. Przymiotniki – rodzaj męski i nijaki
До другой одміны назывників в лемківскым языку приналежат назывникы мужского і середнього рода.
Назывникы мужского рода:
– з темом закінченом на твердий або мягкій согласний і з нулевом кінцівком в называючым одмінку єднотного чысла (нп.: віз, чловек, воробель, заяц, брат, гудак);
– з кінцівком -о в называючым одмінку єднотного чысла – переважні сут то мужскы члены родины (нп.: нонашко, няньо, стрыко, уйко, дідо) або мужскы імена (нп.: Петро, Ваньо, Демко, Павло).
Назывникы середнього рода:
– з кінцівком в называючым одмінку єднотного чысла: -о, -е, -а/ -я (нп.: дерево, небо, поле, горе, листя, весіля).
Do deklinacji II rzeczowników w języku łemkowskim należą rzeczowniki rodzaju męskiego i nijakiego.
Rzeczowniki rodzaju męskiego:
– z tematem zakończonym na twardą lub miękką spółgłoskę i końcówką zerową w mianowniku liczby pojedynczej (np.: віз, чловек, воробель, заяц, брат, гудак);
– z końcówką -о w mianowniku liczby pojedynczej – przeważnie dotyczy to mężczyzn w relacjach rodzinnych (np.: нонашко, няньо, стрыко, уйко, дідо) lub imion męskich (np.: Петро, Ваньо, Демко, Павло).
Rzeczowniki rodzaju nijakiego:
– z końcówką w mianowniku liczby pojedynczej -о, -е, -а/ -я (np.: дерево, небо, поле, горе, листя, весіля).
Одміна назывників мужского рода:
єднотне чысло множне чысло
Н. велик-ій страх Н. велик-ы страх-ы
Р. велик-ого страх-у Р. велик-ых страх-ів
Д. велик-ому страх-ови Д. велик-ым страх-ам
В. велик-ій страх В. велик-ы страх-ы
Т. велик-ым, страх-ом Т. велик-ыма страх-ами
М. велик-ым страх-у М. велик-ых страх-ах
К. велик-ій страх-у К. велик-ы страх-ы
єднотне чысло множне чысло
Н. весел-ий гудак Н. весел-ы гудак-ы/ гудац-и/ гудак-ове
Р. весел-ого гудак-а Р. весел-ых гудак-ів
Д. весел-ому гудак-ови Д. весел-ым гудак-ам
В. весел-ого гудак-а В. весел-ых гудак-ів
Т. весел-ым гудак-ом Т. весел-ыма гудак-ами
М. весел-ым гудак-у М. весел-ых гудак-ах
К. весел-ий гудак-у/ гудач-е К. весел-ы гудак-ы/ гудац-и/ гудак-ове
єднотне чысло множне чысло
Н. долг-ій мотуз Н. долг-ы мотуз-ы
Р. долг-ого мотуз-а Р. долг-ых мотуз-ів
Д. долг-ому мотуз-ови Д. долг-ым мотуз-ам
В. долг-ій мотуз В. долг-ы мотуз-ы
Т. долг-ым, мотуз-ом Т. долг-ыма мотуз-ами
М. долг-ым мотуз-і М. долг-ых мотуз-ах
К. долг-ій мотуз-е К. долг-ы мотуз-ы
єднотне чысло множне чысло
Н. добр-ий кін, кравец Н. добр-ы кон-і, кравц-і
Р. добр-ого кон-я, кравц-я Р. добр-ых кон-и/ -ів, кравц-ів
Д. добр-ому конь-ови, кравць-ови Д. добр-ым кон-ям, кравц-ям
В. добр-ого кон-я, кравц-я В. добр-ы кон-і, добр-ых кравц-ів
Т. добр-ым конь-ом, кравць-ом Т. добр-ыма кін-ми, кравц-ями
М. добр-ым кон-ю/ -и, кравц-ю/ -и М. добр-ых кон-ях, кравц-ях
К. добр-ий кон-ю, кравц-ю/ кравч-е К. добр-ы кон-і, кравц-і
єднотне чысло множне чысло
Н. честн-ий нян-о, дід-о Н. честн-ы нянь-ове, дід-ове
Р. честн-ого нян-я, дід-а Р. честн-ых нян-ів, дід-ів
Д. честн-ому нян-ови, дід-ови Д. честн-ым нян-ям, дід-ам
В. честн-ого нян-я, дід-а В. честн-ых нян-ів, дід-ів
Т. честн-ым нянь-ом, дід-ом Т. честн-ыма нян-ями, дід-ами
М. честн-ым нян-ю, дід-у М. честн-ых нян-ях, дід-ах
К. честн-ий нян-ю, дід-у К. честн-ы нян-ове, дід-ове
Особлива одміна слів овес, отец, оцет:
єднотне чысло множне чысло
Н. овес, отец, оцет Н. вівс-ы, вітць-ове, віцт-ы
Р. вівс-а, вітц-я, віцт-у Р. вівс-ів, вітц-ів, віцт-ів
Д. вівс-ови, вітць-ови/ -ю, віцт-ови Д. вівс-ам, вітц-ям, віцт-ам
В. овес, вітц-я, оцет В. вівс-ы, вітц-ів, віцт-ы
Т. вівс-ом, вітць-ом, віцт-ом Т. вівс-ами, вітц-ями, віцт-ами
М. вівс-и, вітц-ю, віцт-і М. вівс-ах, вітц-ях, віцт-ах
К. вівс-е, вітц-ю, віцт-е К. вівс-ы, вітць-ове, віцт-ы
Одміна назывників середнього рода:
єднотне чысло множне чысло
Н. высок-є дерев-о Н. высок-ы дерев-а
Р. высок-ого дерев-а Р. высок-ых дерев
Д. высок-ому дерев-у Д. высок-ым дерев-ам
В. высок-є дерев-о В. высок-ы дерев-а
Т. высок-ым дерев-ом Т. высок-ыма дерев-ами
М. высок-ым дерев -і М. высок-ых дерев-ах
К. высок-є дерев-о К. высок-ы дерев-а
єднотне чысло множне чысло
Н. тепл-е сонц-е Н. тепл-ы сонц-я
Р. тепл-ого сонц-я Р. тепл-ых сонц
Д. тепл-ому сонц-ю Д. тепл-ым сонц-ям
В. тепл-е сонц-е В. тепл-ы сонц-я
Т. тепл-ым сонць-ом Т. тепл-ыма сонц-ями
М. тепл-ым сонц-и М. тепл-ых сонц-ях
К. тепл-е сонц-е К. тепл-ы сонц-я
єднотне чысло множне чысло
Н. лемківск-є весіл-я Н. лемківск-ы весіл-я
Р. лемківск-ого весіл-я Р. лемківск-ых весіль
Д. лемківск-ому весіл-ю Д. лемківск-ым весіл-ям
В. лемківск-є весіл-я В. лемківск-ы весіл-я
Т. лемківск-ым весіль-ом Т. лемківск-ыма весіл-ями
М. лемківск-ым весіл-ю М. лемківск-ых весіл-ях
К. лемківск-є весіл-я К. лемківск-ы весіл-я
Коментар до форм ІІ одміны замістиме в лекциі 16, але скорше постарайте ся зробити такій коментар Вы.
1. На основі поданых взорів одміны выпиште:
а) якы выступуют кінцівкы в окремных одмінках в ІІ одміні;
б) якы правильности і якы особливости ІІ одміны сте достерегли.
2. Одмін 3 назывникы ІІ одміны: кєрпец, Демко, відро.
Кomentarz do form II deklinacji zamieścimy w lekcji 16, ale wcześniej postarajcie się zrobić sami taki komentarz.
1. Na podstawie podanych wzorów odmiany wypiszcie:
a) jakie końcówki występują w poszczególnych przypadkach II deklinacji;
b) jakie reguły, a jakie wyjątki (osobliwości) zauważyliście w II deklinacji.
2. Odmień 3 rzeczowniki II deklinacji: кєрпец, Демко, відро.
Одповіди до задач з лекций 10 і 11:
Odpowiedzi do zadań z lekcji 10 i 11:
I.
I група – твердотемова:
спiванкам, коса, мама, ґаздо, муха, Параска, хыжи, ґаздом, кобасом, гарбату, водом, березы, липы, бабы, жену, голубка, ногы, дорогы, галушок, стара, рук, мiтлу, пiдлогу, уйчына, Ксандра, голову, бесіда, Оленi, стежком, дiвка, ґазду, млаку, Гамерицi, робота, дiвка, книжках, ґазетах, чужынi, Лемковины, родины, ватрi, полянi, дружбами, старостами, спiванках, тасьму, жена, лозином, Параска, кучы
ІІ група – мягкотемова:
хвиля, уцi, земли, мериндю, уцями, вечерю
ІІІ група -ия, -ія:
рацию, Ілия, адмiнiстрациi, гармонiйом
II. коса, косы, косі, косу, косом, косі, косо
косы, кос, косам, косы, косами, косах, косы
Гамерика, Гамерикы, Гамериці, Гамерику, Гамериком, Гамериці, Гамерико
Гамерикы, Гамерик, Гамерикам, Гамерикы, Гамериками, Гамериках, Гамерикы
куча, кучы, кучи, кучу, кучом, кучи, кучо
кучы, куч, кучам, кочы, кучами, кучах, кучы
уця, уці, уци, уцю, уцьом, уци, уцьо
уці, овец, уцям, уці, уцями (уцми), уцях, уці
Ілия, Ілиі, Ілиі, Ілию, Ілийом, Ілиі, Ілийо
Ілиі, Ілий, Ілиям, Ілий, Ілиями, Ілиях