Тема: Чым квитне Лемковина?
Temat: Czym kwitnie Łemkowyna?
Петро Мурянка
Свербоузка
На беріжку корч свербоузкы. Давно уж минуло літо, коли рожевіла ся квитьом. Давно уж і листочкы з ней опали. Лем овочы, червены, пристілы, аж покорчены тримают ся голузок. Покля не надыйде чловек, не збере доєден і не вырече: „Добре вино з дикой ружы!”.
Посмутніє свербоузка. Та ци зато, же ій люде возмут овоч – красу? Або зато, же ю назвут диком?
Ніт, не зато. Буде ій смутно – пресмутно, же забыли єй правдиве мено – свербоузка.
Задача:
I. Чом свербоузка єст смутна?
II. Припомний собі, якы давны (лемківскы назвы рослин – дерев, квітя, зіля, корчів, зерен) знаш, а котры з давных назв остали заступлены інчыма (польскыма). Скорыстай з заміщеной долов лексикы.
Рослины:
дерева
акация akacja
береза brzoza
берест wiąz
бук buk
верба wierzba
вільха olcha
вышня wiśnia
граб grab
груша grusza
дуб dąb
каштан kasztan
клен klon
липа lipa
логыня głóg
оріх orzech
планка dzika jabłoń, grusza lub śliwa
сливка śliwa
смерек świerk
сосна sosna
тис cis
трепета osika, topola
черешня czereśnia
шквірк modrzew
юдина jarzębina
яблін jabłoń
явір jawor
ялиця jodła
ясень jesion
буков orzeszki bukowe
голуз gałąź
жолуд żołądź
коріня korzenie
кукурузка szyszka
листок listek
лубок kora
пняк pień
шпылька szpilka, igła z drzewa iglastego
крякы/ корчы
без biały bez
винничкы porzeczki
виноград winogrona
ґіґацкы/ клекацкы/ космачы agrest
жасмин jaśmin
калина kalina
лелияк bez lilak
лiщына leszczyna
лозина wiklina
малиняча krzewy malin
ожына, черничник jeżyna
свербоузка dzika róża
тернина tarnina
хабзина czarny bez
черничі krzewy czernic
ядлівец jałowiec
квітя, зіля
бодак oset
божа кровця dziurawiec
бурян chwast
васильок, міцне зіля chaber, bławatek
верес wrzos
ґеорґiнiя georginia
диванна dziewanna
зозуля dziki storczyk, kukułka
ілка, хрястка skrzyp
iскорник, жолтняк jaskier
квасниця szczaw
команиця dzika koniczyna
конвалия konwalia
конич koniczyna
конопелька zawilec
коприва pokrzywa
кукіль kąkol
курідупка stokrotka
лелия lilia
лобода lebioda
лопух łopian
лотат kaczeniec
май mlecz
мак mak
мальва malwa
нарциз narcyz
мати мачоха podbiał
мята mięta
незабудка niezapominajka
полын, чорнобиль piołun
райник jaskółcze ziele
ружа róża
сонечник słonecznik
тулипан tulipan
фіялка fiołek
листок, платок listek
пучок pąk, płatek
сіно siano
стебло źdźbło, łodyga
трава trawa
зерна
ґрыка, татарка gryka
жыто żyto
коноплі konopie
кукуриця/ тендериця kukurydza
лен len
овес owies
оркіш orkisz
просо proso
пшенжыто pszenżyto
пшениця pszenica
ярец jęczmień
бадыля łodygi
натина nać
Як знаш іщы даякы назвы рослин по лемківскы, перешлий іх на адрес: kurslemkivskoho@wp.pl.
Jeśli znasz jakieś nie wymienione tu nazwy roślin po łemkowsku, prześlij je na adres: kurslemkivskoho@wp.pl.
Одповіди до задач з лекциі 22 і 23:
I. Присловникы з тексту:
ярю – часу
докола – місця
зелено, свіжо – способу
частійше – способу
тепло, сонечні – способу
прото – причыны
весело, радістно – способу
купом – способу
буйно – способу
радо – способу
рано, вечером – часу
всяди – місця
сліпо – способу
заєдно – способу
по свому – способу
II. лежал на бріху (як?) – долобріш
брала компері єден по другым, не перебераючы (якым способом?) – запоряд
зробил тото, бо был глупий (з якой причыны?) – зглупа
все бесідуєме в своім рідным языку (як?) – по свому
попереднього дня не был єм в школі (коли?) – вчера
постав тот дзбанок в тым місци (де?) – гев
зробил так прото, жебы докучыти (в якій ціли?) – назло
23
чудний – чуднійший, найчуднійший
мягко – мягше, наймягше
масний – маснійший, наймаснійший
планно – планнійше, найпланнійше
мілий – миліший, наймилійший
добрі – ліпше, найліпше
смутна – смутнійша, найсмутнійша
просто – простійше, найпростійше